B12 vitamini, kobalamin olaraq da tanınır, bədənimizin bir çox vacib funksiyasını yerinə yetirmək üçün ehtiyacı olan həyati və su ilə həll olunan bir vitamindir. Bu vitamin enerji istehsalında, sinir sisteminin sağlamlığının qorunmasında və qırmızı qan hüceyrələrinin yaranmasında mühüm rol oynayır. Kobalamin yalnız DNA və RNA istehsalına kömək etmir, həm də yağlar və zülalların metabolizması ilə əlaqəlidir. Bu vitamin, sinirləri qoruyan mielin təbəqəsinin formalaşmasına kömək edərək, sinir sisteminin sağlamlığının qorunmasında əsas rol oynayır. Həmçinin, B12 vitamini qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalını artırır və yorğunluq və zəifliklə nəticələnən meqaloblastik anemiyanın qarşısını alır. B12 vitamininin əhəmiyyəti xüsusilə hamilə qadınlar, yaşlılar və bu vitaminin çatışmazlığı ilə qarşılaşa bilən vegetarianlar kimi qruplar üçün daha açıq şəkildə hiss olunur. Bu məqalədə bu vitaminin funksiyalarını, faydalarını, çatışmazlıq əlamətlərini və mənbələrini daha ətraflı nəzərdən keçirəcəyik.
vətamin B12 (Kobalamin)
Vitamini B12 suda həll olunan bir vitamindir və bədənin bir çox funksiyalarında həyati rol oynayır. Bu vitamin DNA istehsalına, sinir sisteminin düzgün işləməsinə və qırmızı qan hüceyrələrinin formalaşmasına kömək edir. Vitamin B12 həmçinin kobalamin adlanır və bir neçə kimyəvi formada mövcuddur, hər biri özünəməxsus xüsusiyyətləri və tətbiq sahələri ilə.
Fərqli Vitamin B12 Növləri:
- Kobalamin (Cobalamin): Kobalamin, Vitamin B12-nin əsas formasını təşkil edir və digər aktiv formalarına çevrilir. Bu forma, tez-tez Vitamin B12 əlavələri və tibbi inyeksiyonlarda istifadə olunur.
- Metilkobalamin (Methylcobalamin): Metilkobalamin, bədəndə Vitamin B12-nin aktiv formalarından biridir. Bu forma, homosistein metabolizmasında, ürək-damar sağlamlığı ilə əlaqəli rol oynayır. Metilkobalamin, yaxşı mənimsənməsi səbəbindən adətən ağızla qəbul olunan əlavələrdə istifadə olunur.
- Adenozilkobalamin (Adenosylcobalamin): Adenozilkobalamin, Vitamin B12-nin ikinci aktiv formasıdır və enerji metabolizmasında və mitoxondrial funksiyada rol oynayır. Bu forma, adətən bədənin depozlarında mövcuddur və bəzi xüsusi əlavələrdə təqdim edilir.
- Siyanokobalamin (Cyanocobalamin): Siyanokobalamin, Vitamin B12-nin sintetik formasıdır və əlavələrdə və inyeksiyonlarda geniş şəkildə tapılır. Bu forma, bədəndə metilkobalamin və adenozilkobalaminə çevrilir.
Fərqlər və Hər Növün Tətbiqləri:
| Növ | Xüsusiyyətlər | Tətbiqlər |
|---|---|---|
| Kobalamin | Əsas forma | Tibb və əlavələrdə istifadə olunur. |
| Metilkobalamin | Aktiv və bədəndə həll olunan forma | Sinir sistemi funksiyasının yaxşılaşdırılması və ürək-damar sağlamlığı. |
| Adenozilkobalamin | Aktiv forma və bədəndə saxlanılır | Enerji metabolizmasının yaxşılaşdırılması və hüceyrə sağlamlığı. |
| Siyanokobalamin | Sintetik və ucuz forma | Yaygın əlavələr və tibbi inyeksiyonlar; bədəndə aktiv formaya çevrilməyə ehtiyac var. |
Hər bir bu Vitamin B12 forması xüsusi məqsədlər üçün hazırlanmışdır və onların seçimi fərdi ehtiyaclar və tibbi vəziyyətlərə bağlıdır.
Vitamin B12-nin Enerji İstehsalındakı Rolu
Vitamin B12, bədənin metabolik proseslərində həyati rol oynayır və qidalardan enerji istehsalına kömək edir. Bu vitamin, qida maddələrinin hüceyrələr tərəfindən istifadə edilə bilən enerji halına çevrilməsində və metabolik sistemin funksiyasının yaxşılaşdırılmasında əsas rol oynayır.
Vitamin B12 ilə Əlaqəli Metabolik Proseslər:
- Karbohidratlar, Yağlar və Zülalların Metabolizmasındakı Rolu: Vitamin B12, karbonhidratların, yağların və zülalların parçalanmasında və istifadəsində iştirak edir. Bu proseslər, hüceyrələrin əsas enerji mənbəyi olan Adenozin trifosfat (ATP) istehsalına səbəb olur.
- Suksinil Koenzim A (Succinyl-CoA) İstehsalı: Vitamin B12, sitrik turşu dövründə (Krebs dövrü) kofaktor olaraq fəaliyyət göstərir. Bu dövr, enerji metabolizmasında əsas mərhələdir və ATP istehsalını suksinil koenzim A vasitəsilə mümkün edir.
- Homosistein Metabolizmasındakı Rolu: Vitamin B12, homosisteinin metioninə çevrilməsi üçün zəruridir. Bu reaksiya, bədənin biokimyəvi proseslərində rol oynayan və enerji istehsalına kömək edən S-adenozil metionin (SAMe) istehsalına gətirib çıxarır.
Vitamin B12-nin Qida ilə Enerji İstehsalına Əlaqəsi
- Enzimlərin Aktivləşdirilməsi: Vitamin B12, qida molekullarını parçalamaqda rol oynayan enzimləri aktivləşdirir və hüceyrələrə lazım olan enerjini təmin etməyə imkan verir.
- Mitoxondriyaların Sağlamlığı: Mitoxondriyalar hüceyrənin enerji stansiyalarıdır və enerji istehsal edirlər. Vitamin B12, onların funksiyasını optimallaşdırmaqda mühüm rol oynayır.
- Yorğunluğun Azaldılması: Vitamin B12-nin çatışmazlığı enerji istehsalının azalmasına səbəb olur ki, bu da yorğunluq və zəifliyə yol aça bilər. Bu vitaminin kifayət qədər təmin edilməsi enerji səviyyəsini artırır və bədənin fəaliyyətini yaxşılaşdırır.
Vitamin B12-nin Sinir Sistemi Sağlamlığındakı Rolu
Vitamin B12, sinir sisteminin sağlamlığını qorumaqda əsas komponentlərdən biridir. Bu vitamin, miyelin istehsalı, neyronların funksiyasını dəstəkləmək və sinir siqnallarının ötürülməsində həyati rol oynayır. Bu vitaminin çatışmazlığı, sinir sağlamlığı üzərində ciddi təsirlər yarada bilər və nevropatiya, koqnitiv pozuntular və hətta depressiya kimi problemlərə səbəb ola bilər.
Vitamin B12-nin Sinir Sistemi Funksiyalarında Rolu
- Miyelin İstehsalı: Vitamin B12, miyelinin istehsalına və saxlanmasına kömək edir. Miyelin, sinirlərin üzərində qoruyucu bir örtükdür və sinir siqnallarının sürətli və düzgün şəkildə ötürülməsini təmin edir. Bu örtük olmadan, sinirlər zərər görə bilər və düzgün işləməsi pozula bilər.
- Neyronların Funksiyasının Dəstəklənməsi: Bu vitamin, neyronların sağlamlığını qorumaq üçün qida maddələrini təmin etməyə və hüceyrə metabolizmini dəstəkləməyə kömək edir. Vitamin B12-nin çatışmazlığı, sinir hüceyrələrinin ölümü və koqnitiv funksiyaların azalmasına səbəb ola bilər.
- Homosistein Səviyyəsinin Azaldılması: Vitamin B12, homosisteinin metioninə çevrilməsinə kömək edir. Yüksək homosistein səviyyəsi, sinir zədələnmələrinə və nevroloji xəstəliklərin riskinin artmasına səbəb ola bilər.
Vitamin B12-nin Sinir Problemlərinə Təsiri
- Periferik Nevropatiya: Vitamin B12-nin çatışmazlığı, periferik sinirlərə zərər verir ki, bu da əllərdə və ayaqlarda uyuşma, yandırıcı hiss, əzələ zəifliyi və ağrı kimi simptomlara səbəb ola bilər.
- Koqnitiv Pozuntular və Dəyişən Ağılsızlıq: Uzun müddətli vitamin B12 çatışmazlığı, yaddaşın azalması, çaşqınlıq və hətta dəyişən ağılsızlıq kimi problemlərə yol aça bilər.
- Depressiya və Əhval-ruhiyyə Pozuntuları: Vitamin B12, serotonin və dopamin kimi sinir ötürücülərinin istehsalında mühüm rol oynayır. Onun çatışmazlığı, depressiya, narahatlıq və həyat keyfiyyətinin azalması ilə əlaqələndirilə bilər.
- Bərpa və Hərəkət Problemləri: Vitamin B12 çatışmazlığının səbəb olduğu sinir zədələnməsi, tarazlıq problemləri, titrəmə və hərəkət etmədə çətinliklərə səbəb ola bilər.
Vitamin B12-nin Qırmızı Qan Hüceyrələrinin İstehsalındakı Rolu
Vitamin B12, qırmızı qan hüceyrələrinin istehsal prosesində həyati rol oynayır. Bu vitamin, qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı üçün vacib olan DNA sintezi və hüceyrə bölünməsi üçün tələb olunur. Vitamin B12-nin çatışmazlığı, qan oksigen daşınmasını pozaraq meqaloblastik anemiyaya səbəb ola bilər.
Qırmızı Qan Hüceyrələrinin İstehsalı Prosesləri və Vitamin B12-nin Rolu
- DNA Sintezi: Vitamin B12, DNA istehsalı üçün vacib biokimyəvi reaksiyalarda kofaktor olaraq fəaliyyət göstərir. Bu vitamin olmadan, hüceyrə çoxalması pozulur və nəticədə sümük iliyində qeyri-adi və böyük qırmızı qan hüceyrələri (meqaloblastlar) əmələ gəlir.
- Hüceyrə Bölünməsi və İnkişafı: Vitamin B12, sümük iliyində qırmızı qan hüceyrələrini istehsal edən kök hüceyrələrinin bölünməsi üçün vacibdir. Bu vitaminin çatışmazlığı hüceyrələrin düzgün bölünməsini əngəlləyir və yetkin olmayan və qeyri-effektiv hüceyrələrin istehsalına səbəb olur.
- Qırmızı Qan Hüceyrələrinin Forması və Funksiyasının Saxlanması: Yeterli vitamin B12, qırmızı qan hüceyrələrinin normal formalarını saxlamalarına və oksigeni toxumalara effektiv şəkildə daşımağa kömək edir.
Vitamin B12-nin Çatışmazlığının Megaloblastik Anemiya ilə Əlaqəsi
- Megaloblastik Anemiyanın Tərifi: Bu növ anemiya, vitamin B12 və ya fol turşusunun çatışmazlığı səbəbindən DNA istehsalında yaranan defisitin nəticəsidir. Bu vəziyyətdə, qırmızı qan hüceyrələri adi ölçüdən daha böyük olur və oksigen daşınması qabiliyyətləri azalır.
- Megaloblastik Anemiyanın Simptomları:
- Şiddətli yorğunluq
- Ümumi zəiflik
- Dəri solğunluğu
- Nəfəs darlığı
- Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi
- Anemiya ilə Əlaqədar Fəsadlar: Uzun müddətli vitamin B12 çatışmazlığı və meqaloblastik anemiya, sinir pozuntuları və immun sistemin funksiyasının azalması kimi ciddi problemlərə səbəb ola bilər.
Vitamin B12-nin Çatışmazlığının Yaygın Simptomları
Vitamin B12 çatışmazlığı, fiziki və psixoloji simptomların geniş bir spektrini meydana gətirə bilər. Bu simptomlar, vitaminin sinir sistemi, qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı və bədənin metabolizmasındakı həyati rolundan qaynaqlanır. Bu simptomların erkən mərhələlərdə tanınması, daha ciddi problemlərin qarşısını ala bilər.
| Simptom | Təsvir |
|---|---|
| Yorğunluq və Zəiflik | Vitamin B12 çatışmazlığının ən yaygın simptomlarından biri, qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalının azalması və toxumalara oksigen daşınmasının pozulması səbəbindən davamlı yorğunluq və əzələ zəifliyidir. |
| Uyuşma və Yandırıcı Hisslər | Vitamin B12 çatışmazlığının səbəb olduğu periferik sinir zədələnməsi, əllərdə və ayaqlarda uyuşma, yandırıcı hisslər və ya ağrılara səbəb ola bilər. |
| Yaddaş və Diqqət Problemləri | Vitamin B12 çatışmazlığı, yaddaşın pozulması, diqqət əksikliyi və hətta çaşqınlıq kimi koqnitiv pozuntulara yol aça bilər. |
| Depressiya və Əhval Dəyişiklikləri | Vitamin B12, sinir ötürücülərinin istehsalında rol oynayır. Onun çatışmazlığı depressiya, narahatlıq və əhval dəyişikliklərinə səbəb ola bilər. |
| Ağız Yarası və Dil Şişməsi | Vitamin B12 çatışmazlığı, ağızda ağrılı yaraların meydana gəlməsinə və ya dilin şişməsi və qızarması (glossit) kimi problemlərə yol aça bilər. |
| Megaloblastik Anemiya | Bu vəziyyət, qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalındakı pozuntulardan irəli gəlir və dərinin solğunluğu, nəfəs darlığı və ürək döyüntüsünün sürətlənməsi kimi simptomlarla müşayiət olunur. |
| İştahın Azalması və Çəki Itirilməsi | Vitamin B12 çatışmazlığı, iştahanın azalmasına və arzuolunmaz çəki itkisinə səbəb ola bilər. |
| Görmə Dəyişiklikləri | Ciddi hallarda, görmə sinirinin zədələnməsi görmə bulanıqlığı və ya digər görmə problemlərinə səbəb ola bilər. |
| Soyuq Hissi və Soyuq Yüksək Həssaslıq | Qırmızı qan hüceyrələrinin çatışmazlığı bədənin soyuğa qarşı dözümsüzlüyünə və soyuq hissinin yaranmasına səbəb ola bilər. |
Vitamin B12-nin Qida Mənbələri
Vitamin B12 bir çox qida mənbəyində tapılsa da, əsasən heyvani məhsullarda mövcuddur. Təbii mənbələr və B12 ilə zənginləşdirilmiş qidalar haqqında məlumatlı olmaq, bu həyati vitamini gündəlik tələbatı ödəmək üçün insanlara kömək edir, xüsusilə heyvani məhsullar yeməyən vegetarianlar və veganlar üçün ki, bunlar çatışmazlıq riski ilə qarşılaşa bilərlər.
Heyvani Mənbələr
| Mənbə | Təsvir |
|---|---|
| Qırmızı Ət | Mal-qara və qoyun əti ən yaxşı təbii vitamin B12 mənbələridir. Xüsusilə heyvanların qaraciyəri bu vitaminlə zəngindir. |
| Toyuq və Quşlar | Toyuq əti və digər quşlar, məsələn, hinduşka, uyğun miqdarda vitamin B12 ilə zəngindir. |
| Balıq | Yağlı balıqlar, məsələn, somon, ton balığı və alabalıq, vitamin B12-nin çox yaxşı mənbələridir. Qabıqlı dəniz məhsulları və xərçənglər də əhəmiyyətli miqdarda B12 ehtiva edir. |
| Yumurta | Yumurta sarısı vitamin B12-nin uyğun miqdarda tərkibini ehtiva edir. |
| Dairy Məhsulları | Süd, pendir və yoqurt da vitamin B12-nin yaxşı mənbələridir. |
Vitamin B12 ilə Zənginləşdirilmiş Bitki Mənbələri
Heyvani məhsullar yeməyən vegetarianlar və veganlar üçün bəzi zənginləşdirilmiş qida mənbələri yaxşı alternativlər təklif edə bilər:
| Mənbə | Təsvir |
|---|---|
| Zənginləşdirilmiş Qidalar | Səhər yeməyi yarmaları, bitki əsaslı süd (soya, badam südü və s.) və bəzi içkilər adətən vitamin B12 ilə zənginləşdirilir. |
| Qida Mayaları | Bəzi qida mayaları (B12 ilə zənginləşdirilmiş maya) veganlar üçün uyğundur və geniş şəkildə qida əlavəsi kimi istifadə olunur. |
Qidalanma Tövsiyələri
- Heyvani və ya zənginləşdirilmiş mənbələrin müxtəlif şəkildə istifadəsi gündəlik vitamin B12 ehtiyacını ödəyə bilər.
- Pəhriz və ya tibbi səbəblərə görə təbii B12 mənbələrini məhdudlaşdıranlar, B12 əlavələri istifadə etməlidirlər.
Vitamin B12-nin Xüsusi Dövrlərdə İstifadəsi
Vitamin B12-nin bəzən həyatın müəyyən dövrlərində istifadəsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu vitamin orqanizmin böyüməsi, inkişafı və həyati funksiyalarının saxlanması üçün vacibdir və hamiləlik, ana südü vermə, yaşlılıq və uşaq dövrü kimi mərhələlərdə bu vitamini təmin etməyə xüsusi diqqət yetirilməlidir.
1. Hamiləlik və Ana Südü Vermə
Hamiləlik və ana südü vermə dövründə vitamin B12-nin tələbatı artır, çünki bu vitamin beyin və sinir sisteminin inkişafı üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Vitamin B12-nin çatışmazlığı, hamiləlikdə dölün sinir sistemi ilə bağlı qüsurların yaranma riskini artırır. Hamilə və ana südü verən qadınlar, pəhrizlərində B12 ilə zəngin qidaların, məsələn, ət, yumurta və süd məhsullarının kifayət qədər olduğuna əmin olmalı və lazım gələrsə, bu vitamini ehtiva edən əlavələrdən istifadə etməlidirlər. Eyni zamanda, veganlar və vejeteryanlar xüsusi olaraq B12 əlavələri istifadə etməli, bu vitaminin çatışmazlığından qorunmalı və özləri ilə bərabər körpələrini də qorumağa çalışmalıdırlar.
2. Yaşlılar
Yaşlı insanlarda, orqanizmin vitamin B12-ni soruşdurma qabiliyyəti azalır. Bu problem adətən mədə turşusunun azalması və həzm problemləri ilə bağlıdır ki, bu da bu vitaminin düzgün sorulmasını maneə törədir. Vitamin B12 çatışmazlığı yaşlılarda əzələ zəifliyi, yaddaş problemləri və demans (zehni tənəzzül) riski artırır. Yaşlılar üçün B12 əlavələrinin və ya zənginləşdirilmiş qidaların istehlakı vacibdir. Həmçinin, həkimlə məsləhətləşmək, B12 səviyyələrini yoxlamaq və düzgün dozanın təyin edilməsi tövsiyə olunur ki, bu vitaminin çatışmazlığından yaranan problemlərin qarşısı alınsın.
3. Uşaqlar
Böyüyən uşaqlar vitamin B12-yə qırmızı qan hüceyrələrinin əmələ gəlməsi, sinir sisteminin inkişafı və enerji saxlamaq üçün ehtiyac duyurlar. Bu vitaminin çatışmazlığı böyümə ləngiməsinə, öyrənmə problemlərinə və ümumi zəifliyə səbəb ola bilər. Uşaqların gündəlik ehtiyaclarını ödəmək üçün B12 ilə zəngin qidaların, məsələn, süd, yumurta və ət istehlakı vacibdir. Vegan və ya pəhrizləri məhdud olan uşaqlar üçün B12 çatışmazlığından qaçınmaq məqsədilə uyğun əlavələrdən istifadə edilməlidir.
Vitamin B12-nin Həddindən Artıq İstifadəsinin Əlamətləri və Problemləri
Vitamin B12, suda həll olan bir vitamindir və bədən ümumiyyətlə artıq miqdarını sidik vasitəsilə atmağa qadirdir. Lakin, normaldan çox vitamin B12 istehlakı bəzi problemlərə yol aça bilər. Həddindən artıq B12 qəbulunun kəskin zəhərlənməyə səbəb olması nadir hallarda olsa da, uzun müddət davam edən yüksək doza bəzi əlamətlər və problemlər yarada bilər.
1. Həddindən Artıq Vitamin B12 İstifadəsinin Əlamətləri
Əksər insanlarda, vitamin B12-ni əlavələr vasitəsilə yüksək miqdarda qəbul etmək adətən ciddi yan təsirlərə səbəb olmur, amma bəzi hallarda aşağıdakı əlamətlər meydana çıxa bilər:
- Dəri Qızartısı və Şişlik: Vitamin B12-nin həddindən artıq istehlakı dəri üzərində qızartı və ya şişliklərə səbəb ola bilər.
- Həssaslıq və Allergik Reaksiyalar: Bəzi insanlarda yüksək B12 qəbulunun dəri üzərində qaşınma və ya səpkilərə səbəb ola biləcəyi müşahidə edilmişdir.
- Həzm Problemləri: Vitamin B12-nin artmış istehlakı qarın ağrısı, ürəkbulanma, ishal və ya bağırsaq hərəkətlərində dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
- Baş Ağrısı və Baş Gicəllənməsi: Çox vitamin B12 qəbul edən bəzi insanlarda baş ağrısı və baş gicəllənməsi hiss edilə bilər.
2. Həddindən Artıq Vitamin B12 İstifadəsinin Təhlükələri və Təsirləri
Baxmayaraq ki, vitamin B12 ilə zəhərlənmə çox nadirdir, çox miqdarda və ya uzun müddət B12 əlavələrinin istifadəsi aşağıdakı təhlükələri yarada bilər:
- Ürək Xəstəlikləri: Bəzi araşdırmalar göstərib ki, çox vitamin B12 istehlakı ürək xəstəliklərinin riskini artıra bilər, xüsusilə də ürək problemi olan şəxslərdə.
- Böyrək Problemlərinin Güclənməsi: Böyrək xəstəlikləri olan bəzi insanlarda çox vitamin B12 istifadəsi böyrəklərə əlavə təzyiq yaradaraq problemləri artıracaq.
- Sinir Sistemi Problemləri: Həddindən artıq B12 qəbulu, yuxu pozğunluqları, əllər və ayaqlarda uyuşma və ya yandırıcı hiss kimi sinir problemlərinin müvəqqəti olaraq artmasına səbəb ola bilər.
3. Vitamin B12 İstifadəsi ilə Əlaqədar Vacib Məsələlər
- Vitamin B12 istifadəsi fərdi ehtiyaclara və həkim tövsiyələrinə əsaslanaraq həyata keçirilməlidir.
- Əgər B12 əlavələrinin istifadəsindən sonra qeyri-adi əlamətlər meydana gəlirsə, dərhal həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.
Tez-tez verilən suallar (FAQ):
Vitamin B12 nədir və hansı rol oynayır?
Vitamin B12 suda həll olunan bir vitamindir və sinir sisteminin sağlamlığı, enerji istehsalı və qırmızı qan hüceyrələrinin formalaşması üçün vacibdir. Bu vitamin həmçinin beyin və DNA-nın sağlam işləməsində də rol oynayır.
Vitamin B12-nin qida mənbələri hansılardır?
Vitamin B12 ilə zəngin qida mənbələri arasında qırmızı ət, toyuq, balıq, yumurta və süd məhsulları var. Bundan əlavə, bəzi bitki mənşəli zənginləşdirilmiş məhsullar, məsələn, bitki südü və taxıllar da bu vitamini ehtiva edir.
Vitamin B12 çatışmazlığının əlamətləri nədir?
Vitamin B12 çatışmazlığının əlamətləri arasında yorğunluq, zəiflik, yaddaş problemləri, ağızda yara, sinir problemləri (əl və ayaqlarda uyuşma və qarıncalanma) və hətta depressiya yer alır.
Vitamin B12 əlavəsinin qəbulu vacibdirmi?
Vitamin B12 çatışmazlığı və ya məhdud pəhriz (məsələn, vegetarianlıq) olduğu təqdirdə, B12 əlavələrinin qəbul edilməsi vacib ola bilər. Yaşlılar və mənimsəmə problemi yaşayan şəxslər də əlavəyə ehtiyac duyula bilər.
Vitamin B12-nin kifayət qədər alındığını necə yoxlaya bilərəm?
Yaxşı balanslı bir pəhrizlə B12 almağınızdan əmin olmaq üçün pəhrizinizə nəzər yetirə və lazım gələrsə, B12 səviyyəsini ölçmək üçün qan testi etdirə bilərsiniz. Həkiminiz test nəticələrinə əsasən B12 əlavələrinin qəbulu ilə bağlı tövsiyələr verə bilər.
Sizin rəyiniz