İmam Əli (ə) və xanım Fatimənin (ə) qızı həzrət Zeynəb (s) İslam tarixinin Aşura qiyamındakı təsirli rolu ilə İmam Hüseynin (ə) mesajını dünyaya çatdıran görkəmli simalarından biridir. O, misilsiz səbir, mətanət, şücaət, natiqlik və müdrik idarəetmə ilə çətinliklər qarşısında dayandı və Əhli-beytin missiyasını yetərincə yerinə yetirdi. Kərbəla hadisəsindən sonra həzrət Zeynəb (ə) Kufə və Şamda bəlağətli xütbələri ilə Əməvilərin zülm və fitnə-fəsadını ifşa etdi, Aşura həqiqətini dünyaya çatdırdı. Nəhayət, hicri 62-ci il rəcəb ayının 15-də Şamda vəfat etdi. O, Suriyanın Dəməşq şəhərində dəfn olunmuşdur. Həzrət Zeynəbin (ə) qəbri Suriyanın ən mühüm ziyarətgahlarından biri sayılır.
Həzrət Zeynəbin (ə) həyatına qısa bir baxış
Həzrət Zeynəb (ə) hicrətin beşinci və ya altıncı ilinin Cəmadiul-əvvəl ayının beşinci günü Mədinədə dünyaya göz açıb. O, İmam Əli (ə) və xanım Fatimənin (ə) üçüncü övladı idi. Onun atası İmam Əli (ə) və anası həzrət Fatimə (ə) İslamın iki görkəmli şəxsiyyəti və İslam Peyğəmbərinin (s) ən yaxın adamları idilər. Həzrət Zeynəb (s) beş yaşında anasını itirdi və uşaqlıqdan çoxlu müsibətlər, iztirablar görmüşdü. Ata-anasının şəhidliyi, qardaşlarının və övladlarının şəhadəti, əsarətin acı hadisələri ilə üzləşmişdi. Bu sıxıntılar onu səbirli və dözümlü insan etmişdi.
Həzrət Zeynəbin (ə) ləqəbləri arasında “Siddiqə Suğra”, “Əqilətu Bəni Haşim” və “Əqilətut-Talibin” var. Bu ləqəblərin hər biri müxtəlif səbəblərdən onun xüsusi mövqeyindən xəbər verir.
Həzrət Zeynəb (ə) hicri 62-ci ilin rəcəb ayının 15-də çoxlu müsibət və sıxıntılara dözdükdən sonra Suriyada Haqq dərgahına qovuşdu. Onun vəfatının dəqiq tarixi ilə bağlı ixtilaflar olsa da, ən məşhur nəzər hicri 62-ci ilin rəcəb ayının 15-də vəfat etməsidir.
Həzrət Zeynəbin (ə) vəfatından sonra Şam və digər İslam bölgələrinin əhalisi matəm mərasimləri keçirərək ona yas tutdular. Bu mərasimlər camaatın və Əhli-beytin (ə) iştirakı ilə keçirilir və həzrət Zeynəbin (ə) xatirəsi ehtiramla yad edilirdi.
Kərbəla və qiyamda rolu
Həzrət Zeynəb (ə) Kərbəla qiyamında mühüm rol oynamışdır. İmam Hüseynin (ə) şəhadətindən sonra Kərbəla əsirlərinə şəfqət və müdrikliklə qayğı göstərdi, sərt əsirlik şəraitini onlar üçün dözümlü etdi. Həmçinin İmam Səccada (ə) qayğını öz öhdəsinə aldı, şücaət və tədbirlə Əhli-beytin (ə) qadın və uşaqlarını düşmən təhdidlərindən qorudu. Kufə və Şamdakı xütbələri onun natiqlik qüdrətini və Əməvilərin zülmünü qırmaq missiyasını nümayiş etdirirdi.
Kufədəki xütbəsi həzrət Zeynəbin (ə) təsirinin ən mühüm nümunələrindən biri idi, bəlağətli çıxışı ilə xalqın yatmış vicdanını oyatdı, onları İmam Hüseynin (ə) şəhid edilməsinə qarşı etinasızlıqla bağlı xəbərdar etdi. Həmçinin Suriyada Yezidin qarşısında şücaət və bəlağətlə hökumətin zülm və fitnə-fəsadını ifşa etdi, Aşura həqiqətini insanlara açıqladı. Həzrət Zeynəb (ə) bu hərəkətləri ilə Aşura qiyamının mesajını yaşatdı və İmam Hüseynin (ə) risalətini dünyaya çatdırdı.
Həzrət Zeynəbin (ə) xütbələri
Həzrət Zeynəbin (ə) Kufə və Şamdakı xütbələri, xüsusilə Əməvi hökumətinin cinayətlərini ifşa edən odlu və həyəcanlı çıxışları İslam düşmənlərinin qəlbində böyük qorxu yaratdı. Bu çıxışlar cəmiyyətin oyanmasına və müsəlmanların agah olmasına səbəb oldu və Əməvilər hökumətini sarsıtdı.
Həzrət Zeynəbin (ə) Kufədəki xütbəsi
İmam Hüseynin (ə) ailəsinin Kufəyə gəlişindən sonra həzrət Zeynəb (ə) Kufə camaatına xütbə oxudu. Bu xütbədə camaatın İmam Hüseynə (ə) qarşı etinasızlığına və qəflətdə qalmasına işarə edərək, onları oyanmağa və tövbə etməyə çağırdı. Quran ayələrinə və Quran nümunələrinə istinad edilən bu xütbə kufililərin yatmış vicdanını oyatdı, onları İmam Hüseynin (ə) qanına qarşı etinasızlıqdan xəbərdar etdi.
Həzrət Zeynəbin (ə) Şamdakı xütbəsi
Şamda Yezid bin Müaviyənin sarayaında həzrət Zeynəb (ə) açıq sözlərlə Yezid hökumətinin qəddarlığını və fitnə-fəsadını ifşa etdi, Şam əhli üçün Aşuranın həqiqətini aydınlaşdırdı. Bu xütbə təsirli olması, bəlağət və fəsahətinə görə həmişə tədqiqatçıların diqqət mərkəzində olmuşdur və Kərbəlada İmam Hüseynin (ə) qiyamının davamı və başa çatdırılması kimi qiymətləndirilmişdir.
Həzrət Zeynəb (ə) siyasi sahədə görkəmli xüsusiyyətləri ilə İslam tarixində təsirli rol oynamışdır. O, Aşura hadisəsindən sonra Kufə və Şamdakı coşqun xütbələri ilə Əməvi hökumətinin qəddarlığını və fitnə-fəsadını ifşa etdi, İmam Hüseynin (ə) qiyamının mesajını dünyaya çatdırdı.
Həzrət Zeynəbin (ə) siyasi xüsusiyyətləri
Uzaqgörənlik: Həzrət Zeynəb (ə) dərin siyasi bəsirətə sahib xüsusi uzaqgörənliyə malik idi və hadisələri ətraflı təhlil edərək Əməvilərin despotik hökmdarlarının taleyini proqnozlaşdırırdı. Məsələn, Yezidə qətiyyətlə buyurdu: “Səni acı tale gözləyir və hökumətin yaxın gələcəkdə mütləq süqut edəcək.” Bu sözlər onun siyasi uzaqgörənliyini, gələcək reallıqları dərk etmək bacarığını dəqiq göstərirdi.
Təkəbbürlüləri alçaltmaq: O, Yezidə və digər təkəbbürlülərə qarşı şücaətlə və qorxmazcasına dayandı, onların saxta şəxsiyyətlərinə meydan oxudu. Həzrət sərt və qətiyyətli sözlərlə Yezidin sarayında hakimiyyətin zülmünü və fitnə-fəsadını güclü sözlərlə ifşa etdi, Yezidin ikiüzlü xislətini ifşa etmək üçün bir mömin qadın mövqeyindən istifadə etdi, öz söz gücü ilə Əməviləri və onların zalım rejimini aşağıladı. Bu, onun siyasətdə, natiqlikdə qorxmazlığının təzahürlərindən idi.
Böhranın idarə olunması: Həzrət Zeynəb (ə) Əhli-beyt ailəsinin əsir olduğu vaxt tədbir və hikmətlə qadın və uşaqları qoruyurdu, düzgün idarəetmə ilə əsirlikdəki ağır şəraiti onlar üçün dözülə bilən bir vəziyyətə gətirirdi. Əsirlər arasında öz sözləri ilə və dini təlimlərə arxalanaraq insanları oyanmağa, agah olmağa dəvət edirdi. Onun bu siyasi xüsusiyyətləri böhranlar qarşısında rəhbərlik qabiliyyətini və yüksək siyasi zəkasını göstərirdi.
Rəcəb ayı və əməlləri haqqında ətraflı oxuyun: http://az.irna.ir/xjSyBv
Əmirəl-möminin (ə) və onun şəxsiyyəti haqqında ətraflı oxuyun: https://az.irna.ir/xjSCGb